سامانه ملی فهرست‌بها، برآورد اجرا، تعدیل و قراردادها (سافات)

safat.mporg.ir

مقدمه

سازمان برنامه و بودجه در سال 1389 به منظور ساماندهی و پاسخگویی به نیازهای خود و سایر دست‌اندرکاران طرح‌ها و پروژه‌های عمرانی کشور در زمینه تهیـه و ابلاغ فهرست‌های بهای واحد پایه و شاخص‌های تعدیل آنها، تصمیم به ایجاد یک سامانه نرم‌افزاری هوشمند، یکپارچه، تعاملی و برخط در سطح ملی گرفت. از این رو تعریف پروژه بسیار مهـم و استراتژیک مدیریت فناوری اطلاعات (طراحی و پیاده‌سازی) سامانه ملی فهرست‌بها، برآورد اجرا، تعدیل و قراردادها (سافات)، در دستور کار سازمان قرار گرفت. این مقاله به بررسی اهداف، فرآیندها، فرآورده‌ها و روند اجرای پروژه از آغاز تا پایان می پردازد.

سامانه سافات

مطابق ماده 23 قانون برنامه و بودجه، طرح‌های عمرانی (طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای) که با استفاده از بودجه عمومی کشور اجرا میشوند، باید براساس قیمت‌های پایه سازمان برنامه و بودجه یعنی فهرست‌های پایه رشته‌هایی که سازمان اعلام میدارد، برآورد قیمت شوند. به همین دلیل سازمان همه ساله فهرست‌های بهای واحد در رشته‌های مختلف عمرانی را بر مبنای شرح خدمات و مشخصات فنی پروژه‌ها، تدوین و طی بخشنامه‌ای ابلاغ می‌کند.

از آنجا که اجرای قراردادهای منعقد شده براساس فهرست‌های پایه ممکن است چند سال به درازا بکشد، به منظور اعمال آثار ناشی از تغییرات قیمت عامل‌های هزینه در مبلغ پیمان‌ها در طول دوره‌ی اجرا، سازمان موظف به تهیه و ابلاغ شاخص‌های تعدیل فهرست‌های پایه نیز می‌باشد.

به منظور تدوین فهرست‌های پایه و شاخص‌های تعدیل آنها، اطلاع از آخرین قیمت نیروی انسانی، ماشین‌آلات و ابزار، مصالح و حمل مصالح در دوره‌های زمانی گوناگون ( معمولا" سه ماهه) به عنوان عامـل‌های اصلی هزینه‌ی اجرای پروژه‌هـا ضـروری می‌باشد. از این رو سازمان ناگزیر است فرآیند مستمری را برای دریافت قیمت این عوامل و همچنین تغییرات آنها، اجرا کند. این فرآیند با استعلام و جمع‌آوری قیمت از مراجع مختلف از قبیل تولیدکنندگان، واردکنندگان، توزیع‌کنندگان، تامین‌کنندگان، نهادها و انجمن‌های صنفی، مراجع رسمی آماری مانند بانک مرکزی، بورس، مرکز آمار و مشاوران و پیمانکاران و سایر مراجع ذی‌ربط صورت می‌گیرد. داده‌های جمع‌آوری شده در این فرآیند توسط کارشناسان امور نظام فنی پردازش شده و پس از تصویب شورای عالی فنی، توسط سازمان ابلاغ می‌گردد. افزون بر موارد پیش‌گفته، سازمان باید به طور مستمر نیازها و فناوری‌های جدید در زمینه پروژه‌های عمرانی را بررسی و تحلیل کرده و بر این اساس اقدام به ابلاغ فهرست‌های پـایـه جدید و به روز رسانـی فهرست‌های موجود بنماید.

تاکنون مجموعه وظایف یاد شده در بعضی موارد توسط نر‌م‌افزار و در برخی موارد نیز توسط روش‌های غیر مکانیزه پوشش داده می شد که به دلیل تغییر نیازها و تغییرات گسترده‌ی فناوری، پاسخگوی همه نیازهای سازمان و سایر ذینفعان نظام فنی و اجرایی کشور نبود.

سامانه ملی فهرست‌بها، برآورد اجرا، تعدیل و قراردادها(سافات) به منظور رفع مشکلات یادشده، پاسخگویی به نیازهای ذی‌نفعان و دستیابی به یک سامانه هوشمند، یکپارچه، تعاملی و برخط برای تهیه و انتشار فهـرست‌های بها و شاخص‌های تعدیل تولید شده‌است.

روش انتخاب مشاور(مجری) پروژه

انتخاب مشاور(مجری) پروژه بر اساس کیفیت (QBS) و پس از طی مراحل ارزیابی کیفی و ارزیابی فنی صورت گرفت و قرارداد اجرای سامانه در تاریخ 1390/12/06 با گروه مشارکت شرکت‌های مهندسی تدکار نرم‌افزار و مهندسی حاسب سیستم منعقد و ابلاغ گردید. تهیه سند RFP و نظارت بر اجرای پروژه را شرکت مهندسی نرم‌افزاری گلستان برعهده داشت و کمیته راهبری پروژه متشکل از نمایندگان کارفرما، ناظر پروژه و مجری به طور منظم و هر دو هفته یک بار، روند اجرای پروژه را ارزیابی و کنترل می‌کرد.

زمانبندی اجرای پروژه

زمانبندی اجرای پروژه بر اساس یک سال دوره شناخت، تحلیل، طراحی، پیاده‌سازی، آموزش و انتقال سامانه‌ی نرم‌افزاری و یک سال دوره‌ی ضمانت و پشتیبانی، پس از تحویل پروژه مطابق با جدول زیر برنامه‌ریزی شد.

در طول دوره اجرای سامانه جلسات زیر به منظور راهبری پروژه، شناخت فرآیندها، دریافت بازخوردها، انتقال داده های موجود و آموزش کاربران تشکیل گردید.

اهداف اصلی پروژه

- کاهش زمان و تسهیل انجام فرآیندهای مرتبط با تهیه و انتشار فهرست‌های بها و شاخص‌های تعدیل.

- انعطاف‌پذیری تعریف و محاسبه فهرست‌های بها و شاخص‌های تعدیل.

- جلب مشارکت سایر ذی‌نفعان نظام فنی اجرایی کشور در تعریف و به کارگیری فهرست‌های بها و شاخص‌های تعدیل.

- شفاف‌سازی مبانی و فرآیندهای تهیه و انتشار فهرست‌های بها و شاخص‌های تعدیل.

- ارتقا سطح دولت الکترونیک و گسترش ارایه خدمات غیرحضوری به ذی‌نفعان از طریق برقراری ارتباط دو سویه و تعاملی.

- یکپارچه‌سازی سامانه‌های اطلاعاتی حوزه‌ی فهرست‌های بها و شاخص‌های تعدیل.

- متنوع‌سازی و گسترش دامنه مراجع و منابع قیمت‌گیری برای تهیه و محاسبه بهای عامل‌های هزینه.

فرآورده‌های پروژه

- نرم‌افزار اجرایی سامانه سافات تحت WEB بر اساس مشخصات و نیازمندی‌های کارفرما.

- مستندات و مدارک تشریحی سامانه سافات.

- پایگاه اطلاعات اولیه و تبدیل و انتقال آن‌ها به سامانه سافات.

- قالب استاندارد تبادل اطلاعات سامانه سافات با سایر نرم‌افزارها.

در حال حاضر نرم‌افزار اجرایی سامانه سافات در نشانی اینترنتی safat.mporg.ir برای بهره‌برداری توسط سازمان برنامه و بودجه راه‌اندازی شده است. امید آن می‌رود که سازمان با تعریف و تخصیص نام کاربری و کلمه عبور، امکان دسترسی با سطح معین را برای همه ذی‌نفعان سامانه سافات فراهم آورد. مستندات و مدارک تشریحی سامانه سافات در قالب 26 سند در ویرایش‌های متعدد و نزدیک به 2000 صفحه تحویل کارفرما شده است. پایگاه اطلاعات اولیه امور نظام فنی اجرایی شامل فهرست‌های بهای واحد پایه از سال 1370 تا سال 1390(پیش‌نویس) و همچنین شاخص‌های تعـدیـل پیوستهای 1 و 2 و 3 به سامانه سـافـات انتقال یافته و قالب‌های استاندارد مبـادله اطلاعات با سایر نرم‌افزارهای متره برآورد فراهم گردیده است.

حوزه‌های فرآیندی سامانه سافات

سامانه سافات در بخش نیازهای کارکردی دارای 9 حوزه فرآیندی به شرح زیر می‌باشد: